Адæмон

Хъуды абырджытӕ, Бӕтӕйы фырттӕ, Джиоты Татэ ӕмӕ Хуыбылты Сандро, Пухаты Иликъо, Хабӕты Ботас… Бирӕ уыдысты, йӕ хъысмӕт уӕззау кӕмӕн разынд, фӕлӕ ӕгаддзинад йӕ сӕрмӕ чи не ‘рхаста, уыдон.
Ахӕм уыд Дӕргъӕвсгомӕй рацӕуӕг, хъахъхъӕдуйраг лӕппу Æмбалты Зауырбег дӕр. Йӕ цардвӕндагыл ын систой киноныв. Зауырбеджы ролы дзы ахъазыд зындгонд ирон актер Бестауты Ладо. Уӕдӕ, цымӕ, цӕмӕн сси кинонывы аккаг ирон хъӕбатыр лӕппу, цӕмӕн сыстад йӕ хъӕуӕй, ӕмӕ цӕмӕн ӕрцард хӕххон хъӕды? Нӕ равдыстӕй йӕ базондзыстут.

Кӕсгон ӕлдар Тасолтанты Тасолтан йӕ мӕлӕты размӕ йӕ авд фыртӕн бафӕдзӕхста: «Уӕ иунӕг хойӕн равзарут ахӕм усгур, йӕ лӕгдзинад, йе `хсары фӕрцы Ногъайы рӕгъӕуттӕй фондзыссӕдз бӕхы чи раскъӕра». Ахæм лæппу Хæмыцатæм разынди. Хӕмыц ӕмӕ Фатъимӕты рӕсугъд сӕ хъысмӕт баиу кодтой. Фӕлӕ фыдӕвзӕгтӕ дур халынц, зӕгъгӕ, ӕмбисондӕн баззад…

Рагæй — æрæгмæ дӕр таурæгъты дзуринаг уыд йӕ ном ирон сылгоймагӕн. Нӕ адӕмон сфӕлдыстад хорз чи зоны, ӕмӕ нӕ рагон зарджытӕ бирӕ чи уарзы, уыдонӕн кӕй зӕгъын ӕй хъӕуы, зындгонд у Слонаты Софиайы зарӕг. Куыд дзырдтой, афтӕмӕй 19 ӕнусы кӕрон Дзӕуджыхъӕуы царди инӕлар Слонаты Хъуыдӕберды фырт Глаха. Йӕ кармӕ гӕсгӕ Уӕрӕсейы ӕфсады службӕйӕ куы рацыд , уӕд, зӕгъынц, ӕнӕхайыры къамӕй хъазтыл фӕцалх.

Таурӕгъмӕ гӕсгӕ, инӕлар йӕ ӕмбисонды рӕсугъд чызджы къамӕй фӕхӕрд гуырдзиаг къниазӕн…

«…Мӕ тӕригъӕдӕй , зӕгъы Софиа, мӕ афицер ӕфсымӕр, фӕсмонгонд ӕрбауай, мӕ инӕлар фыд, Дайраны хидыл салдатӕй фӕхӕтай».

Ӕнусты сӕрты нæм фæлтæрæй фæлтæрмæ, зæрдæйæ зæрдæмæ цы зарджытæ, кадджытæ , таурæгътæ æрхæццæ сты, уыдоны `хсæн ис Берозты Тотрадзы кадæг дæр. Цæвиттон, Тотрадз уыд джимарайаг. Мæгуыр хæххон лæг дардта фос æмæ сæ хызта, цыди цуаны, йæ бинонты дардта. Уæдæ Тотрадзы ном адæмон сфæлдыстады цæмæн баззад, уый та уын нæ программæйы радзурдзыстæм.

Ирон адæмон сфæлдыстады рæзтмӕ сæ хай бирæ курдиатджын адæймæгтæ бахастой. Уыдоны руаджы кодта хъæздыгæй хъæздыгдæр. Йæ ном йæ адæмы зӕрдӕйы цæргæйæ кæмæн баззад, уыдонӕй у адæмон зарджытæгæнæг, стӕй бирæ мелодитӕ æмæ текстты автор Хъалæгаты Иналдыхъо дӕр. Цы сфæлдыстадон бынтæ ныууагъта, уыдон йæ номау адæмы ’хсæн баззайдзысты цæргæйæ.

Бирæ цымыдисаг таурæгътæ æмæ кадджытæ фехъусæн ис Ирыстоны. Сæ иуы хъайтар у хъæбатыр Хъанухъты Стыр Есе дæр. Куыд дзурынц, афтæмæй уæндон æмæ ныфсджын Хъанухъты Есе хъæуы цæрджытæм уыд нымад лæг, хæларзæрдæ æмæ æмбаргæ, раст адæймаг, хъæуы цæрджыты хъахъхъæдта алыхуызон фыдгæнджытæ æмæ знæгтæй. Йæхицæн фидар мæсыг ахæм ран сарæзта, æмæ-иу йæ фæрсты знагæн хъæумæ бацæуæн нæ уыд, алы ранæй дæр мæсыгæй зындысты æрбацæуджытæ. Рæстдзæвин та ахæм уыд, æмæ йын æмбал нæ уыд.

Нæ фыдæлтæ сæ сæрмæ нæ хастой æгады цард. Тохы быдыры уа, лæгæй-лæгмæ хæсты, знаджы раз нæ цудыдтой. Гæнæн-иу куы нал уыд , уæд та-иу æгады бæсты мæлæт равзæрстой. Мæлæт, æрмæст кадимæ. Цагъардзинад сæрмæ чи не ‘рхаста æмæ бонджынты ныхмæ тох чи кодта, ахæм æхсарджын æмæ сæрæн лæппутæ уыдысты Алыккаты Бæтæйы фырттæ. Уыцы дуджы Хъобангом уыд уæздæтты къухы…