Фæд

Нӕ фыдӕлтӕ чырыстон дин цӕмӕн равзӕрстой? Стыр зындзинӕдтӕ бавзаргæйæ йыл сӕ зӕрдӕ цæуыннæ сивтой? Цӕмӕй ацы фарстытæн дзуапп радтæм, уый тыххӕй уал нӕ базонын хъӕуы ирон дины ратӕдзӕнтӕ кӕм сты, уый. Гатуты Алексей йæ чиныг «Христианство в Осетии»-йы куыд фыссы, афтæмæй, 522-æм азы грекъаг паддзах Юстиниан нӕ фыдӕлты зæхмæ сауджынты арвыста, æмæ уыдон чырыстон дин парахат кæнын райдыдтой.

14-æм æнусы Ирыл уæззау рæстæг скодта. Адæм тæтæры ныббырстытæй куынæгæй-куынæгдæр кодтой. Пырхгонд цыдысты цæрæн бынæттæ, аргъуантæ. Фæлæ уырнондзинад адæмы зæрдæты уыд, æмæ дзы арæзтой дзуæртты бынæттæ æмæ кувæндæттæ. Цæмæдæр гæсгæ, бирæтæм афтæ фæкæсы, æмæ æнæ уырнынадæй сæ бон фæцæрын у. Уæвгæ та, æппындæр чи ницæуыл æууæнды, ахæм адæймаджы зын ссарæн у. Уымæн æмæ уырнынад у, адæймагæн йæ цæстæнгас æмæ йæ митæ чи амоны, чи бæрæг кæны, ахæм фæрæз.

Гатуты Алексий куыд фыста, афтæмæй нӕ рагфыдӕлтӕ чырыстон динимæ рагӕй баст уыдысты. Сæ кой ис Библийы дæр: пехуымпар Иезекииль дзырдта, цæгатварсæй хæхты сæрты кæй æрцæудзæн адæмыхатт, æмæ скуынæг кæндзæн Израилы. Геродот, Чырыстийы райгуырдæй фондз æнусы раздæр фыста, Цæгатæй «еседонтæ» кæй æрцыдысты, уый. Афтæ уыцы заман хуыдтой нæ рагфыдæлты. Израильмæ та æрвыст æрцыдысты, Хуыцауы ныхас кæй нал æххæст кодтой, уый тыххæй. Афтæ сæххæст сты Иезекииль уирæгтæн цы фыстытæ ныууагъта, уыдон. Нæ фыдæлтæ зын æмæ бирæвæрсыг историон фæндæгтыл ацыдысты. Цы фæд ныууагътой, уый лæмбынæг раргом кæныныл бацархайдзыстæм.

Рагзаманты аргъуантӕн стыр нысаниуӕг уыдис — сӕ рӕзтыл сын ӕппӕт адӕм куыстой. Уый руаджы сæ бирӕ рӕтты нӕ ныппырх кодтой. Нæ сæм бавнæлдтой Ӕрыдоны, хохы цалдӕр хъæуы æмæ Мӕздӕджы.

Нудæсæм æнусы æвдайæм азмæ Дзæуджыхъæуæй стыр горæт рауадис, фæлæ дзы иу аргъуан дæр нæ уыдис. Уæд йæ цæрджытæ æрæмбырд сты æмæ хицауадмæ сæ курдиат бахастой. Грекъаг лæг Харлампий Муратандов йæхи æхцайæ дзæвгар схардз кодта уыцы хъуыддагæн. 1879 азы, Зæрдæвæрæны 21 бон чырыстон Константин æмæ Еленæйы боны бындур æвæрд æрцыдис ног аргъуанæн.

Ӕдзӕллаг бынӕттӕ, алфамбылæйтты — бырон ӕмӕ авджы цъӕлтæ. Зынтæй ис бауырнæн, кӕддӕр ам кувӕн бынат кӕй уыдис! Кӕй бахъыгдæрдта? Цӕмӕн æй фехӕлдтой? Чи дзы цардис ӕмӕ дзы ахæм фӕд цæй тыххæй ныууагътой? Ацы фарстытӕ райхалыныл бацархайдтам ацы равдысты.

Ныры Дзæуджыхъæуы егъаудæр Сыгъдæг Георгийы номыл кафедралон аргъуан горæты Ирыстоны цæрджытæ æмæ уазджытæ иууылдæр хорз зонынц.

1886 азы рухӕны мӕйы 8 бон Сыгъдӕг Троицкы номыл аргъуанӕн йӕ бындур ӕвӕрд ӕрцыдис.

Ирон драмон театр — Ирыстоны хæзнадæттæй иу.

Александр Невский — Уӕрӕсейы кадджындӕр паддзӕхтӕй иу, ӕфсадфӕтӕг, æрхъуыдыджын хæстон æмæ разамонæг, стæй сыгъдӕг лӕджы кæмæн радтой , уыдонæй иу.