ХæдзарАдон

Нæ ныхасы сæр сты æрдзон фыдбылызтæ æмæ сæ ныхмæ арæзт мадзæлттæ. Йæ хъуыдытæ нын загъта УФ-йы сгуыхт эколог Æлборты Иван. Фендзыстут Зилгæйы зетиуадзæн цехы куыст дæр. Хъæууон хæдзарады райрæзтыл ма дзырдтой Калининграды, уыдис дзы «Æппæтуæрæсеон быдыры бон», зæгъгæ. Уыдысты дзы Цæгат Ирыстоны делегацийы минæвæрттæ дæр. Сæ зæрдыл цы бадардтой, уый тыххæй та нын радзырдта Уæрæсейы хъæууонхæдзарадон центры регионалон хайады разамонæг Тотраты Олег.

Ацы «Хæдзарадон» рауагъды ныхас цæуы республикæйы арæх чи нæу ахæм хъæууонхæдзарадон культурæтыл. Афæдзы дæргъы фермертæ архайынц хъазуатон фæллой бакæныныл, уимæ та ма сæхи фæлварынц ногдзинæдты. Уæды цы сты, уый тыххæй дзурæм нæ радон равдысты.

Сæрд йæ тæмæны бацыд, æмæ зæхкусæджы сæйрагдæр хъуыды у æфсирджын хорты тыллæг сисын. Куыд цæуынц куыстытæ Мæздæджы районы, стæй депутаттæ цавæр ног закъоны проекттæ сфидар кодтой? Ууыл у нæ «Хæдзарадон»-ы радон равдыст.

Уæрæсейы хицауад аразы алыхуызон программæтæ, цæмæй хъæуты цæрæг адæмæн сæ уавæртæ хуыздæр кæной. Уыдонæй иу у «Хъæуккаг ипотекæ». Царды рацыд 2020-æм азы. Йӕ фӕрцы паддзахадӕй ис ӕхца ӕфстау райсӕн, цӕмӕй дзы дӕ хъуыддӕгтӕ саразай. Куыд ӕмӕ цы хуызы, кӕй бон у ацы хорзӕхӕй спайда кӕнын, цавӕр фӕткмӕ гӕсгӕ хъӕудзӕн хӕстӕ фӕстӕмӕ дӕттын? Уыдӕттыл дзурӕм нӕ программӕ «Хӕдзарадон»-ы.

Ацы хатт нæ программӕйы дзурӕм, хъæууон хæдзарады чи кусы, уыдонæн æххуысы тыххӕй. Паддзахад цы финансон программæтæ сфидар кодта, уыдон сты 20-ы бæрц. Нæ республикæйы фермертæн дæр ахӕм ӕххуыс ракодтой. Сæрмагонд къамис сбæрæг кодта, кæмæн æмбæлы, уый. Цы хуызы æмæ куыд фӕкастысты адӕммӕ, уый тыххæй нын радзырдта хъæууон хæдзарады министры хæдивæг Къадзаты Игорь.

Сæ тæмæны сты уалдзыгон-быдырон куыстытæ. Республикæйы зæхкусджытæ фæззæджы боныл хъуыдыимæ æвæрынц бындур фидæны тыллæгæн. Бавнæлдтой тауæн куыстытæм. Алагиры районы куыд цæуынц æмæ фæллойгæнджыты цы тыхсын кæны, уый базондзыстут нæ радон «Хæдзарадон» равдыстæй.

Нæ уацхæсджытæ ма радзурдзысты хæдзарад «АгроИр»-ы æмæ Горæтгæрон районы фермер Гаглойты Аланы хъæрмуаты тыххæй.

Уалдзæг ахсджиаг рæстæг у зæхкусæгæн æмæ йын хорз фадæттæ куы уа, уæд йæ фæллæйттæ ноджы ахадгæдæр уыдзысты. Ацы аз аграрон къабазыл уæлдай хæс æвæрд ис. Политикон æмæ экономикон цауты тыххæй ныр архайын хъæуы хи фæллойы бæркадæй цæрыныл. Æгас Уæрæсейæ зæгъæм ныртæккæ. Бынаты чи кусы, уыдон паддзахады æххуысæй иппæрд нæ уыдзысты. Дæнцæгæн æрхæсдзыстæм цалдæр нымæцы.

Ацы хатт нæ фæнды не ‘ргом фысвосы куыстмæ аздахын. Фæстаг азты ацы къабазмæ фылдæр цæст дарынц. Сарæзтой сæрмагонд программæ дæр. 2018-æм азæй лыстæг фосы куыстгæнæг фермертæн дæттын райдыдтой субсидитæ. Куыд сыл сахадыдта, уый радзурдзыстæм. Рох нæ нæ уыдзысты фысвосы куыстимæ баст æндæр хъуыддæгтæ дæр.

Бон æмæ уæ рæстæджы хорзæх уæд! Эфиры – программæ «Хæдзарадон». Уалдзæг йæ тыхы бацыд, хуымгæнæны мæйæн та йæ ном – йæ уæлæ. Ома быдыртæ æмæ цæхæрадæтты куыстытæ сты сæ тæмæны. Фæлæ цы тауæм, уыцы культурты мыггæгтæ хъуамæ уой хæрзхъæд, цæмæй æнæниздзинадæн зиан ма `рхæссой. Хъæууон хæдзарады æнæниздзинад абон у нæ равдысты сæйраг дзуринаг.

«Хæдзарадон»-ы радон рауагъды ныхасы фылдæр хай баст у уалдзыгон-быдырон куыстытимæ. Нырыккон политикон-экономикон уавæр хынцгæйæ нæ базонын фæнды, зæхкусджытæ цæмæй тыхсынц фылдæр, уый. Цæмæй цæттæ сты, стæй цавæр культурты фæзуæттæ хъæуы фæфылдæр кæнын. Ацы æмæ æндæр фӕрстытæн бацархайдзыстæм дзуӕппытӕ ссарыныл.