Кæрдæг

Ацы кæрдæг кæм нæ зайы, Ирыстоны иу ахæм бынат нæй. Æдæппæтæй йæ хуызтæ сты 20 æмæ дзы алкæмæн дæр ис йæхи сæрмагонд миниуджытæ. Уæдæ абон ныхас кæндзыстæм æхсынчъыхосыл, уарзы-нæ уарзыйыл. Иронау ацы дыууæ номы хæссы, уырыссагау «ромашка» чи хуыйны, уыцы зайæгой! Бердзенæгтæ йæ уæлæрвты хæзна хуыдтой. Афтæ стыр аргъ ын кодтой, æмæ-иу æй рынчын йæ фыны куы федта, уæд-иу тагъд рæстæджы адзæбæх. Уый æнæбындур хъуыды нæу – цы буаргъæдтæ дзы ис, уыдон адæймагæн стыр пайда хæссынц.

Латинаг æвзаджы йæ ном дыууæ хайæ конд у æмæ дзы иу хай тæлмац кæны, куыд «къæхты къæпхæн». Къæхты стджыты низтæ дзы дзæбæх кодтой нæ фыдæлтæ. Абон кæндзыстæм, уырыссагау «сныть» чи хуыйны, уыцы кæрдæджы кой. Йæ ирон ном, хъыгагæн, рохуаты баззад. Ма йын уа, уый гæнæн нæй æмæ уæ мах курæм, кæд æй сымахæй исчи зоны, уæд нæм фæхабар кæнут.

Базонгӕ ут мӕцкъуыимӕ. Уырыссӕгтӕ йӕ хонынц брусника. Ахсджиаг зайæгойыл æй банымайæн ис, цы миниуджытæй хайджын у, уыдоны фæрцы. Æппæты фылдæр дзы ис витамин С. Уымæй уæлдай, каротин, ома провитамин А, катехин, витамин В2, сæкæр, минералон цæххытæ, органикон æмæ ма амæй ай пайдадæр буаргъæдтæ. Бæстондæр базондзыстут ацы равдысты.

«Конский щавель», иронау та «хъоло», афтæ хуыйны иуыл цымыдисагдæр зайæгой.

Тынг цымыдисаг кæрдæг у.

Лæджирттæгæй хостæ рагæй кæнынц – адæм ын йæ пайда хорз зонынц, фæлæ уыимæ зиан дæр хæссы.

Цикорий иронау хонынц стъæлха æмæ йæ æз дæр афтæ хондзынæн. Ахуыргонд адæм йыл рагæй æрæвæрдтой сæ цæст. Афтæ рауадис, æмæ дзы ирон адæм уыбæрц ницы пайда кодтой, фæлæ мах нæ сыхæгты, стæй ахуыргонд адæмы зонындзинæдтæм уæддæр æркæсдзыстæм. Цикориимæ абаргæйæ, кофе тагъддæр скусы, стæй йæ ахадындзинад дæргъвæтиндæр у. Йæ бæллæх дæр уый мидæг ис, æмæ туджы æлхъывдад уайтагъд фæфылдæр вæййы, дадзинты туг рæвдздæр ауайы, зæрдæ тынгдæр скусы æмæ адæймаг йæхи рогдæрæй æнкъарын райдайы. Фæлæ кофейы куыст куы фæвæййы, кæнæ та,кæмæн нæ тайы, уый йæ куы бануазы, уæд ахæм адæймæгты уавæр бæрæг февзæрдæр вæййы. Раст ма цалдæргай хæттыты дохтырты æххуыс дæр бацагурынц. Ахæм фæстиуджытæ нæй стъæлхайæн.

«Залмысыф», уырыссæгтæ йæ «лопух» хонынц. Кæм нæ зайы, иу ахæм бынат нæй. Америкæ, Европæ, Кавказ – ацы кæрдæг ма суанг хохы цъуппыл дæр ис ссарӕн. Сӕрды кӕронӕй фӕззӕгмӕ дидинӕг калы. Æмæ уымæй стыр пайда хӕссы мыдгæстæн. Райсом раджы йæм куыддæр хуры тынтӕ бакӕсынц,афтӕ йыл мыдыбындзытӕ амбырд вӕййынц ӕмӕ йыл суанг изӕрмӕ фæзилынц.

Галывзæгтæ сты 200 хуызæй фылдæр. Æмæ дзы алкæмæн дæр сæрмагонд миниуджытæ ис.

«Хъæдурбæлас», уырыссагау «карагана». Кæд хуызæй акъацимæ æввахс лæууы, уæддæр æндæр зайæгой у. Махмæ йæ арæх нæ фендзынæ. Фылдæр уазал æмæ уымæл бынæттæ уарзы. Зайы Алтайы, Сыбыры рдыгæй, стæй Азийы. Тынг цымыдисаг у. Уымæл уарзгæйæ Ирыстоны ам йедтæмæ никуы зайы! Уæдæ ма йын лæмбынæгдæр йæ миниуджытæм æркæсæм. Ноджыдæр ма нæ цæмæйдæрты дисы бафтаудзæн, мæнмæ гæсгæ.