Йæ хъæлæс уыд арвау æнæбын, алæмæт зæлтæй дзаг. Уый-иу зарæг куы систа, Оперæ æмæ балеты паддзахадон театры оперæ, кæнæ опереттæйы аритæ куы зарыд, уæд-иу æм цыма нæ хæхтæ, æхсæрдзæнтæ, цæугæдæттæ æрыхъуыстой, афтæ каст адæймагмæ. Уæрæсейы Федерацийы сгуыхт артисткæ,номдзыд ирон оперон зарæггæнæг, зæрдæхæлар, цæстуарзон, фæлмæнзæрдæ æцæг ирон сылгоймаг Котолиты Мария.

Æдзухдæр сагæлвæст, лæджыхъæдджын, сæрыстыр кафгæ-кафын… Афтæмæй бахъуыды кодтой ирон кафты аивады таурæгъты аккаг лæг, Уæрæсейы сгуыхт артист, Цæгат Ирыстоны адæмон артист Сопойты Батырбеджы, чи йæ зыдта æмæ йæ сценæйыл чи федта, уыдон.

Хъæдгæроны хъæубæсты хистæртæ æгас нал сты, фæлæ сæ нæмттæ зынаргъ сты абон дæр хъæдгæройнæгтæн æмæ ирон аивадуарзджытæн дæр. Нæ аивады æвæрæнты цы æрмæг ссардтам, уымæй уæ размæ хæссæм рагон кафт, хъæдгæройнаг зындгонд фольклорон къорды архайджытимæ.

Чи нæ зыдта ирон аивадуарзджытæй ацы курдиатджын хоты?! 70-æм азты Мæргъиты хотæ базонын кодтой сæхи бирæ адæмæн сæ рæсугъд музыкалон уацмыстæй. Чызджытæн сæ репертуары уыдысты сæрмагондæй лирикон зарджытæ, бирæты-иу сын балæвар кодтой зарджыты автортæ. Хотæ Аннæ, Зæирæ æмæ Маринæ сæхæдæг дæр фыстой зарджытæ, кæд музыкалон ахуырад нæ райстой, уæддæр сæ æртæмæ дæр уыд æххæст музыкалон слух.

Цецилия… ацы цагъды зæрдæгайгæ зæлты баззад 60-æм азты æрыгон фæсивæды уарзон артисткæ Дзаттиаты Цецилияйы ном… Цæгат Ирыстоны сгуыхт артисткæ Калманты Земфирæ, Цецилияйы хуыздæр æмбæлттæй иу, сæнусон кодта рæсугъд сылгоймаджы ном аив æмæ фæлмæн цагъды, схуыдта йæ Цецилия. Нæ аивады æвæрæнты ис ацы цагъд.

Тыхджын æмæ рæсугъд хъæлæсимæ ма та зарæггæнæг йе нкъарæнтæ цæмæй раргом кæна, уый тыххæй ма йæм хъуамæ уа музыкалон стыр курдиат æмæ актеры дæсныйад. Ацы æппæт миниуджыты хицау уыд Цæгат Ирыстоны адæмон артист, Уæрæсейы Федерацийы сгуыхт артист Суанты Ким.

Арæх -иу адӕмы уарзон артист Годжыцаты Исахъы æрбахуыдтой йæ рæсугъд лирикон зарджытимæ Цæгат Ирыстоны телеуынынадмæ, аивадуарзджыты курдиæттæм гæсгæ. «Хæрзбоны зарæг», «Фыййауы зарæг», «Дæ цæстытæ», «Постхæссæджы зарæг», «Лирикон»… Абон нæ аивады æвæрæнтæй уæ размæ хæссæм Годжыцаты Исахъы зарджытæй иу- «Лирикон», музыкæйы автор — зындгонд композитор Æлборты Феликс, ныхæсты автор та — Дзугаты Георги.

Чи нæ зыдта Ирыстоны ацы зарæггæнæджы – хæрзконд, хæрзуынд, рæсугъд фæлмæн хъæлæсы хицау. Йæ аив хъæлæс-иу арæх айзæлд Цæгат Ирыстоны радио æмæ телеуынынады. Нæ республикæйы адæмон артист Аскер Махмудов.

Абон нæ аивады æвæрæнтæй уæ размæ хæссæм йӕ зарджытæй иу.

Ирон театры репертуары тынг зын ссарæн уыд, йæ геройтæ иууылдæр заргæ-кафгæ, хъазгæ-уарзгæ фæндырæй кæм цæгъдынц, ахæм спектакль. Дæс æмæ ссæдз азы дæргъы 500 хаттæй фылдæр æвдыст æрцыд адæмæн, æмæ Къостайы загъдау, «йæ зард нæ фенад, йæ кафт нæ фегад.» Бирæтæ нæ фæфæрсынц, фенут ма уæ архивты уыцы комеди æнæхъæнæй, фæлæ стыр хъыгагæн, спектакль «Пæсæйы фæндон» æнæхъæнæй фыст не рцыд, æрмæстддæр иу скъуыддзаг ис нæ аивады æвæрæнты æмæ уын æй уæ размæ хæссæм!

Ирон аивады сызгъæрин къæбицмæ хаст æрцыд ирон комедиты хуыздæртæй иу Брытъиаты Зариффæ æмæ Саламты Къолайы пьесæмæ гæсгæ æвæрд спектакль «Дыууæ чындзæхсæвы». Абон уын нæ телеуынынады архивы спектаклæй цы скъуыддзаг ис, уый уæ размæ хæссæм.