Ирон æвзаджы тетрæдтыл Дигорайы 2-æм скъолайы ахуырдзау Вадим Зарицкий йæ мыггаг фæфыссы иронау — Зарицкиты Вадим. Йæ ахуыргæнæг æй бараст кæны, афтæ фыссын не ‘мбæлы, зæгъгæ. Фæлæ йæ мыггагæй сæрыстыр уæвгæйæ, Вадим йæхи нымайы ирон адæймагыл. Райгуырд Ирыстоны, йæ фыццаг ныхæстæ скодта дыгуронау æмæ йыл йæ зæрдæ нал ивы. Республикон конкурс «Ирон дæн æз»-ы чи фæуæлахиз, уый ныр та сси нæ программæйы хъайтар.

Нæ абоны уазæгæн йæ фыдæлтæ сты Африкæйæ. Программæ «Не `взаг – сæ хæзна»-мæ æрбакъахдзæф кодта, кæддæр адæмы райгуырæн чи ссис, уыцы континенты минæвар. Æвзонг чызг Рианæ Одиджие æнувыд у, йæ фыдыуæзæджы йын цы хæстæджытæ ис, уыдоныл. Фæлæ йæ мадæлон æвзагыл та æцæгæйдæр йæ мады æвзаг нымайы – ирон. Куыд дзæбæх ыл дзуры, уымæ бакæсынæн фадат дæттæм сымахæн дæр.

Ӕрыгон чызгæй Зайнаб Ибрагимова æрцыдис ахуыр кæнынмæ Дзæуджыхъæумæ Махачкалайæ. Ахуыры фæстæ йæ Зæронд Бæтæхъойыхъæумæ фелсырæй кусынмæ куы арвыстой, уæд йæ зæрдæ бамæгуыр, ацы æвадат хъæуы куыд уыдзынæн, зæгъгæ.

Программæ «Не взаг — сæ хæзна»-йы архайæг у уырыссаг адæмыхатты минæвар Таисия Головченко-Образцова. «Ды та цæй уырыссаг дæ?» — фæзæгъынц хъазгæмхсæнæй Таисæйæн йæ зонгæтæ æмæ йæ сыхæгтæ. Æргом зæгъгæйæ, йемæ куы ныхас кодтам, уæд махмæ дæр ирон сылгоймаджы хуызæн фæкаст.

Нæ радон программæйы уазæг у туркаг адæмыхатты минæвар Феруза Абибова. Хъæлдзæг, куыстуарзаг æмæ цыргъзонд æрыгон сылгоймаг. «Дæ ныййарджытæ дæ, æвæццæгæн, дидинджыты ссардтой. Семæ иу æвзагыл дзурыс», — фæзæгъынц Ферузæйæн йæ зонгæтæ.
Абибовты бинонтæ, æцæгæйдæр, фæлтæрæй фæлтæрмæ кæнынц дидинджыты куыст. Ферузæ æлхæнджытимæ фæдзуры иронау, стæй алы дидинджыты басты дæр бавæры йæ зæрдæ.

Нæ программæйы архайæг у уырыссаг чызг, ирон хæрæфырт æмæ сомихаг чындз – Снежана Ляшова-Шахвердян. Цæуы йыл 26 азы, фæлæ ныридæгæн хъомыл кæны æртæ кæстæры. Уыимæ рæстæг ссары æхсæнадон куыстæн дæр.

«Йе стырдæр хæсыл бынымадта ирон æвзагæн балæггад кæнын. Йæхицæй та домы иронау аив дзурын», — афтæ зæгъынц Маринæ Никулинайы æмкусджытæ. Маринæ у Алагиры сывæллæтты рæвдауæндон «Академия детства»-йы сæргълæууæг. Тынг æй фæнды, цæмæй сабитæ зоной мадæлон æвзаг, нæ адæмы культурæ. Сæ къухы куыд æфты, уый тыххæй нын радзурдзæн ирон æвзагыл.

Хуымæтæджы нæ фæзæгъынц, адæймаг кæй æвзагыл фæдзуры æмæ фæхъуыды кæны, уыдонмæ зæрдæйæ æввахсдæр вæййы. Юлия Ревенко дæр тугæй у уырыссаг, удыхъæдæй та – ирон. Йæ цот сты Дзуццатæй æмæ сæ хъомыл кæны ирон æгъдаумæ гæсгæ.

«Искуы уырыссаг уæздандзинад фехъуыстат? «Ирон уæздандзинад» фæзæгъынц æмæ кæддæриддæр уæ зæрдыл уый дарут», — арæх сын фæдзуры сæ мад Юля.

Абон фембæлдзыстæм æмæ иронау дзурдзыстæм гуырдзиаг адæмыхатты минæвар Роберт Цинделианиимæ. Роберт у нæ республикæйы промышленносты сгуыхт кусæг. Уый 28 азы разамынд дæтты Ирыстоны цæрæг гуырдзиæгты национ-культурон æхсæнад «Эртоба»-йæн.

Программæ «Не‘взаг- сæ хæзна»-йы радон равдысты мах фембæлдзыстæм æмæ иронау дзурдзыстæм черкесаг адæмы минæвар, Къозаты чындз Тамара Кармоваимæ.
Кæрцæн, дам, йе мпъузæн – йæхицæй, фæзæгъынц. Фæлæ кæй уæрдоныл бадыс, уый зарæг куы кæнай, уæд нæ фæрæдийдзынæ.
Тамарæ Кармова уый раджы бамбæрста. Не‘взаг æмæ не ‘гъдæутты руаджы фæндаг ссардта ирон адæмы зæрдæтæм.