Комæй-коммæ

Дзæуджыхъæуæй 20 километры фалдæр ивгъуыд æнусы 21-æм азы æрбынат кодта Ногир. Уæд дзы цалдæр хæдзары йедтæмæ нæ уыд. Уый ныртæккæ у нымад нæ республикæйы стырдæр хъæуыл, йæ уынгтæ та сты иууыл даргъвæтиндæр. Уæдæ куыд сбæрæг кæндзæн Ногир йæ 100 азы юбилей? Хъæуккæгтæ цавæр ивддзинæдтыл цин кæнынц, æмæ разы цæмæй не сты?

Хъæуты æмæ хъæуккæгты цард равдисынæн, сæ риссаг фарстытыл æрдзурыныл æмæ сын баххуыс кæныны охыл арæзт у нæ программæ. Абон не ‘ргом аздæхтам Рахизфарсы районы Бруты хъæумæ.

Дыууæ азы размæ не сфæлдыстадон къорд сæрмагонд æрмæг иста Тибы цæрджытыл. Адæм цинæй мардысты æмæ æнхъæлмæ кастысты, программæ «Мамысоны курорт» кæд скусдзæн, уымæ.

Фæстаг рæстæг хъæуты сбирæ сты, æвæгæсæгæй чи хизы, уыцы фос. Цæмæн афтæ у хъуыддаг? Кæм сты хизæнтæ æмæ хъомгæстæ? Уый тыххæй бæстон дзырдтам нæ программæйы.

19-æм æнусы кæрон ныры Мызуры зæххытыл бельгиаг амалхъом адæймæгтæ бындур сæвæрдтой поселокæн. Сæ сæйраг куыст уыд зæххæй æвзист æмæ зды амал кæнын. Уæд поселокмæ цæрынмæ цæуын райдыдтой, канд Ирыстоны кæмттæй нæ, фæлæ ма Советон Цæдисы алы рæттæй дæр. 1970-æм азы æппæтадæмон æрфысты рæстæг Мызуры цæрджытæ уыдысты 4 499 адæймаджы, 2010-æм азы та 3 116. Куыд ивы афæдзæй-афæдзмæ Уæлладжыргомы зæрдæ æмæ цы уавæры ис абон? Ууыл дзырдтам нæ программæйы.

Программæ «Комæй-коммæ»-йы ацы хатт æрныхас кодтам Черменыхъæуыл. Хорзæй дзы цы цæуы, æмæ ма цæуыл хъæуы бакусын? Бæрнон адæймæгтæ дзуаппытæ радтой, цæрджыты цы тыхсын кæны, уыцы фарстытæн.

Фæстаг цалдæр азы Мæздæджы районмæ æргом тынгдæр здæхт цæуы. Уый æхсызгон у, фыццаджыдæр, мæздæккæгтæн. Ахсджиаг æмæ вазыгджын цау у, районмæ ног фæндаг кæй сарæзтой, уый. Цы пайда фæуыдзæн Ирыстоны цæрджытæн æмæ ма мæздæккæгтæ сæ царды цы ивддзинæдтæм æнхъæлмæ кæсынц, уый тыххæй дзурæм нæ равдысты.

2024-æм азмæ мæгуырты нымæц хъуамæ фæуа 6% къаддæр. Хицауад бацæттæ кодта уыцы мадзæлтты пълан. Æмæ йæм хауынц: æрвылмæй фиддонтæ дæттын ноггуырдтæн, сывæллæтты чи хъомыл кæны, уыцы сылгоймæгтæн куысты бынæттæ агурынæй æххуыс кæнын, регионты мæгуыр бинонты номхыгъд аразын æмæ сын сæрмагонд программæтæ кæнын, стæй, адæймаджы мæймæ хæрыны фаг цас хъæуы, уый бæрц 2021-æм азы ногæй снысан кæнын. Цавæр куыст цæуы æмæ цæудзæн ацы фарстатæй районты?

Хæххон хъæуты уавæртæ фæхуыздæр кæнын æмæ дзы цард баулæфын. Уыцы нысанимæ нæ республикæйы хицауад аразы алы мадзæлттæ. Куыд ивы хæххон хъæуты цард, стæй ивы æви нæ? Ууыл дзурдзыстæм нæ программæйы «Комæй-коммæ».  Не `ргом та ногæй аздахдзыстæм Æрæфы районы дæрддзæф хъæутæм.

Ацы бонты йæ тыхы бацыди «Хъæуы иумæйаг рæзты» паддзахадон программæ 2025-æм азы онг. Йæ сæйраг нысантæ сты æртæ. Хъæуты цæрджыты нымæц фæфылдæр кæнын, сæ мыздыл сын бафтауын, стæй сын фæхуыздæр кæнын сæ цæрæнуæтты уавæр.  Уыцы нысантыл кусгæйæ æргом здæхт цæудзæн ахуырады фарстытæм дæр. Æмæ сæ сæйрагдæртæ сты, скъолаты æмæ рæвдауæндæтты уавæр хуыздæрырдæм аивын, стæй сæ нырыккон кусæнгæрзтæй сифтонг кæнын.

Æмæ а изæр бæлвырддæр æрныхас кæндзыстæм Кировы районы Хъахъхъæдуры скъолайыл. Не `ргом ацы ахуыргæнæдонмæ цæмæ аздæхтам, уый сбæрæг уыдзæн цалдæр минуты фæстæ. Ныр та уал уæ базонгæ кæндзынæн не студийы уазджытимæ: Цæгат Ирыстоны арæзтады æмæ архитектурæйы министры хæдивæг Бæззаты Дмитрий, Цæгат Ирыстоны ахуырыды æмæ наукæйы министрады хайады сæргълæууæг Нæкуысаты Иринæ, Кировы районы ахуырады управленийы сæйраг специалист Уаниты Солтан æмæ Хъахъхъæдуры скъолайы директор Уртаты Ирыстон.

Æрæджы нæм нæ редакцимæ бадзырдтой Кировы районы Хъахъхъæдуры цæрджытæ, æмæ загътой: фæкæсут нам, æрцæут æмæ нын не скъолайы уавæртæ равдисут. Фæнды нæ, цæмæй нæм хицауад се ргом раздаха, æмæ хъæуы скъоламæ базилой.