Адæмы рагондæр дæсныйæдтæй иу – куырды дæсныйад. Ныртæккæ дæр сæфт нæу. Ис нæм, йа цард уыцы хъуыддагимæ чи сбаста, ахæмтæ. Сæ иу Цориты Марклен. Йæ куыстытæ йын фенæн ис Цæгат Ирыстоны æрмдæсныйады центры. Байгом 2019-æм азы нæ республикæйы сæргълæууæг Битарты Вячеславы хъæппæрисæй. Уæдæй-абонмæ туризмы къабаз æмæ æрмдæснытæ баст сты иумæ. Центры дуæрттæ гом сты æрвылбон, куыд туристтæн, афтæ дæсныйад ӕвдисæг ахуырытæм цæуджытæн дæр. Уыцы бынат уарзон у Цориты Маркленæн дæр.
Курдиат, хъæддых къухтæ – æмæ æфсæйнаджы лыггагæй рауайы æмбисонды рæсугъд дзаума. Цориты Марклены куырдадзы арты цæхæрты æхсидæны хъæримæ сæвзæры, нæ фыдæлтæй нын чи баззад, ахæм хæдзарон дзаумæттæ. Раздæр-иу уыдысты æрмæст музейты æмæ сæрмагонд коллекциты. Фæлæ ныр æрмдæсныйады центры руаджы ис нæ историмæ хæстæгдӕр уын.
Цориты Марклен, куырд:
«Арæх-иу фехъуыстон нæхи æрмдæснытæй, зæгъгæ, куы æрæмбырд уаиккам æмæ национ æрмдæсныты иугонд куы саразиккам. Цæмæй дзы уой иуылдæр – дурæй чи кусы, хъæдæй, æлыгæй, æфсæйнагæй. Фæлæ нæ къухы не ‘фтыди. Æмæ нын, мæнмæ гæсгæ, нæ бантыстаид, ацы центр куы нæ уыдаид, уæд».
Йæ арæзт æфсæйнаг дзаумæтты æмæ кусæнгæрзты хæрзхъæддзинадæн Цориты Марклен дзуапп дæтты. Кусы зæрдæргъæвдæй. Алы дзаумайы скондмæ дæр æм ис аивадон ахаст. Нæ бæстæйы алы регионтæй йæм æрбацæуынц курдиæттæ. Ӕххӕст сӕ кӕны йæхи куырдадзы.
Цориты Марклен, куырд:
«Мах дæр – куырды дæснытæ, иуыл дæснытау стæм сфæлдыстадыл кусæг адæм. Фæлæ нæ нæ аивадон хъуыдытæн цæмæй хуыз раттæм, уый тыххæй нæ æнæмæнг хъæуы куырдадз. Æмæ иугæр ацы куыст кæнын уарзыс, уæд æрмадз цас раздæр байгом кæнай, уыйбæрц хуыздæр. Æрмæст хъуамæ уарзай дæ дæсныйад æмæ дын уа хъæддых къух. Æхца дзы кæй ис бакусæн, уый та дызæрдыггаг дæр нæу».
Æрмдæсныйады центры тыххæй Цориты Марклен базыдта æнæнхъæлæджы. Куыд зæгъы, афтæмæй æрæджы Сабырдзинады проспекты рацæйцыди, æмæ федта рæсугъд бæстыхай. Йæ рудзгуытæй цы дзауматæ зынди, уыдон æй басайдтой мидæмæ. Ныр æй йæ къах ардыгæй нал хæссы. Къуыри иу хатт æнæмæнг æрбауайы.
Таболты Тамилæ, РЦИ-Аланийы æрмдæсныйады центры менеджер
«Цориты Маркленимæ бирæ рæстæг не стæм зонгæ. Йæ куыстытæ центры сты фæззæгæй нырмæ. Фæлæ йын уæй кæнынц хорз. Уымæн æмæ æлхæнæг, фыццаджыдæр, дзаумамæ кæсгæ банкъары, хорззæрдæйы ахастимæ арæзт кæй у, уый. Дыккаджы та йæм ис хæдзары мигæнæнтæ. Æмæ ахæмтæ дæр арæх æрцагурынц æлхæнджытæ».
Центры ис хъæдæй, дурæй, алы згъæртæй конд дзауматæ æмæ бирæ æндæр хуызы куыстытæ. Йæ дуæрттæ гом сты, куыд профессионалон æрмдæснытæн, афтæ хæдахуыртæн дæр. Ныртæккæ дзы архайы 83 æрмдæсныйы. Сæ экспонаттæ баст сты нæ рагфыдæлты культурæ æмæ традицитимæ.
